Lời nguyện cầu Chernobyl

Lời nguyện cầu Chernobyl có thể được coi là một bản dịch mới so với ấn bản Lời nguyện cầu từ Chernobyl cũng do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam ấn hành năm 2016.
Lời nguyện cầu từ Chernobyl được dịch giả Nguyễn Bích Lan chuyển ngữ từ bản dịch tiếng Anh mang tên Voices from Chernobyl của Keith Gessen, dựa trên nguyên tác được phát hành năm 1997. Năm 2013, tác giả Svetlana Alexievich đã cho tái bản tác phẩm này với sự chỉnh sửa, bổ sung đáng kể: cụ thể, bà đã bổ sung một chương tác giả tự phỏng vấn bản thân và phần “Thay cho lời kết” cùng một số câu, đoạn trong các cuộc độc thoại; bà cũng thay đổi hầu hết tên các cuộc độc thoại trong tác phẩm. Bởi thế, bản dịch tiếng Việt từ bản tiếng Anh của Keith Gessen mà Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam ấn hành năm 2016 không có phần chỉnh sửa – cập nhật này.
Tiếp thu ý kiến của độc giả, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam quyết định cho ra bản dịch mới của tác phẩm quan trọng này, với tinh thần trung thành hết mức có thể với nguyên tác và phần cập nhật đầy đủ. Đó chính là cuốn sách quý độc giả đang cầm trên tay. Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam và dịch giả Nguyễn Bích Lan chân thành xin lỗi quý độc giả về những thiếu sót của ấn bản trước. Chúng tôi đã cố gắng khắc phục thiếu sót đó trong cả việc lựa chọn ấn phẩm được tái bản năm 2013 cũng như người dịch thuật phiên bản mới. Đặc biệt, chúng tôi đã mời Phạm Ngọc Thạch – một dịch giả giàu kinh nghiệm từng học tập tại Liên bang Nga và là người cực kì kĩ lưỡng trong dịch thuật, phối hợp cùng dịch giả Nguyễn Bích Lan tạo ra bản dịch tiếng Việt tốt nhất có thể. Hi vọng chất lượng của bản dịch mới này là sự tạ lỗi thiết thực đối với quý độc giả. Mong được lượng thứ và đón nhận.
Lựa chọn Svetlana Alexievich là tác giả nhận giải Nobel Văn chương năm 2015, Viện Hàn lâm Thụy Điển nhận định rằng: “Svetlana Alexievich được trao giải vì những trang viết đa dạng về giọng điệu, một biểu tượng mẫu mực về sức chịu đựng và lòng can đảm trong thời đại của chúng ta.”
Trong số những tác phẩm đáng giá của bà, có thể nhắc tới Lời nguyện cầu Chernobyl như một thí dụ tiêu biểu cho thể loại phi-hư cấu song lại giàu sức lay động không thua kém một sáng tác văn chương có giá trị nào.
Tờ Publishers Weekly coi Lời nguyện cầu Chernobyl là “cuộc chiếu X quang tâm hồn Nga”, trong đó, tác giả đã kiên trì và thầm lặng thực hiện những cuộc phỏng vấn với 500 nhân chứng có liên quan tới thảm họa nhân loại tàn khốc này: lính cứu hỏa, đội cứu hộ, chính trị gia, nhà vật lí, nhà tâm lí v.v. và những thường dân. Nhìn từ góc độ chính trị, “có lẽ không phải cuộc cải tổ của Gorbachev, Chernobyl mới chính là nguyên nhân thực sự khiến Liên bang Xô viết sụp đổ” (Political Affairs). Nhìn từ lăng kính xã hội, đây là thành quả gom nhặt hơn 10 năm những nỗi đau “tàn khốc và dữ dội” (New York Times Book Review) khiến cả thế giới một lần nữa phải bàng hoàng.
Có lẽ Alexievich đã quyết tâm truyền đi Lời nguyện cầu Chernobyl không phải ở tư cách một nhà báo hay nhà văn, mà trước hết ở tư cách một người Belarus ghi chép về “sự sống và cái chết của đồng bào mình” (The Nation). Chính vì vậy, không khó hiểu khi bà khơi sâu được “cảm giác lặng đi chẳng nói nên lời, cái ‘khôn tả’, tính anh hùng và niềm đau thương” (The Telegraph).